Η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης και o Μητροπολιτικός Οργανισμός Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης (MOMus) παρουσιάζουν το πρωτοποριακό πρόγραμμα ‘Μουσική για το Μουσείο’, που πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού & Αθλητισμού.
Η ‘Μουσική για το Μουσείο’ είναι μία δράση που προέκυψε από την ενθάρρυνση του Υπουργείου προς τους φορείς της πόλης, και τη συνακόλουθη ενίσχυσή τους, για την παραγωγή πρωτότυπου πολιτιστικού υλικού, μέσα σε αυτές τις πρωτόγνωρες συνθήκες, με σκοπό την ελεύθερη διάθεσή του στο κοινό.
Τέσσερις νέοι, ταλαντούχοι, Έλληνες συνθέτες εμπνέονται από τέσσερις συλλογές του Μουσείου και γράφουν πρωτότυπη μουσική, την οποία ερμηνεύουν μουσικοί της Κ.Ο.Θ.. Με αυτό τον τρόπο η σύγχρονη εικαστική δημιουργία συναντά τη σύγχρονη μουσική, με τις δύο τέχνες να αλληλεπιδρούν και να αλληλοσυμπληρώνονται, προσφέροντας στο κοινό μία νέα εμπειρία και ποικίλα συναισθήματα. Παράλληλα, αναγεννάται η εικαστική δημιουργία, αφού η ξενάγηση στο μουσείο γίνεται μέσω της παγκόσμιας γλώσσας της μουσικής και αποκτά ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον.
Αυτή η συνάντηση των τεχνών θα λάβει χώρα σε τέσσερις διαφορετικούς σταθμούς του MOMus-Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης-Συλλογές Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, που αποτέλεσαν με τη σειρά τους την πηγή της έμπνευσης των ταλαντούχων Θεσσαλονικιών συνθετών, Παύλου Μιχαηλίδη, Δήμητρας Τρυπάνη, Μενέλαου Πειστικού και Δημήτρη Οικονόμου. Οι σταθμοί είναι οι εξής:
Α. Τα γλυπτά της Χρύσας: ένας χώρος γλυπτών όπου η χρήση υλικών όπως το νέον και το αλουμίνιο μαρτυρούν το αστικό βίωμα, τους «ήχους» της πόλης.
Ο κλαρινετίστας της Κ.Ο.Θ. Αλέξανδρος Σταυρίδης ερμηνεύει το έργο του Παύλου Μιχαηλίδη ‘Νέον’. Τρία εικαστικά έργα της “Chryssa” (Χρύσα Βαρδέα-Μαυρομιχάλη) και η συνύπαρξή τους στον ιδιαίτερο χώρο του MoMus (Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης) δίνουν αφορμή στο Θεσσαλονικιό δημιουργό για μια ενδιαφέρουσα μουσική προσέγγιση. Μια αμφίδρομη επικοινωνία μουσικής και γλυπτικής, ένας διάλογος όπου ο τόπος και ο χρόνος – παρόν, παρελθόν και μέλλον – γεφυρώνονται. Σημαντικό στοιχείο το φως, που στα έργα της “Chryssa” ενσωματώνεται δημιουργικά μέσα από τα φώτα Neon και δανείζει στο μουσικό έργο τον τίτλο του.
Β. Αίθουσα Απέργη: ένας χώρος στον οποίο επικρατούν γλυπτά από οξειδωμένα μέταλλα και αιχμές για να υποδηλώσουν τα μετά-καταστροφής τοπία.
Ο φλαουτίστας της Κ.Ο.Θ. Γιάννης Ανισέγκος, ερμηνεύει το έργο της Δήμητρας Τρυπάνη AprèS (μετά), μια μινιατούρα ήχου και εικόνας πάνω στα γλυπτά του Αχιλλέα Απέργη. Η συνθέτης δεν επιθυμεί να γράψει ένα μουσικό soundtrack για τα γλυπτά του Απέργη, αλλά να βοηθήσει, μέσω της αυστηρά ενορχηστρωμένης διάδρασης της μουσικής με την εικόνα, να αποκαλυφθεί ο ισχυρός εσωτερικός ήχος τους. Για να το καταφέρει αυτό ανατρέχει για βοήθεια: α) στα θεατρικά κείμενα του Samuel Beckett, από τα οποία σταχυολογήθηκαν τα θραύσματα κειμένου που εμπεριέχονται στο έργο, β) στην αργή, μη γραμμική χρονική ροή των ταινιών του Andrei Tarkovsky και, γ) στον πνευματικό σειραϊκό μινιμαλισμό του Arvo Pärt, έτσι όπως καθρεφτίζεται στο έργο του Fratres. Το κοινό όλων των παραπάνω δημιουργών με τον Απέργη είναι ότι τους αφορά η ανθρωπότητα και το μέλλον της, ο άνθρωπος ως δισυπόστατος άγιος-θηρίο, η καταστροφή ως σημείο εσωτερικής επανεκκίνησης και η αντίληψη του χρόνου στην πνευματική, μη-γραμμική του διάσταση.
Γ. Η περιοδική έκθεση «Βαλ’ τους Χ» με θέμα τη χαρτογράφηση της ρατσιστικής βίας από Έλληνες και ξένους σκιτσογράφους
Η πιανίστα της Κ.Ο.Θ. Μαριλένα Λιακοπούλου ερμηνεύει το έργο Echo Lontano του Μενέλαου Πειστικού. Ο στόχος του έργου είναι ταυτόσημος με τον στόχο της έκθεσης: να στηλιτεύσει και να καταπολεμήσει τη βία, φέρνοντας στο προσκήνιο την ειρήνη και τη γαλήνη. Ο Πειστικός στέκεται μπροστά στην παράδοξη συνύπαρξη της τέχνης με τη βία, μέσα στο γαλήνιο χώρο του Μουσείου και σημειώνει την εσωτερική αντίθεση στα σκίτσα που, ως έργα τέχνης, είναι αυτομάτως καλαίσθητα, όμως ταυτόχρονα χρησιμοποιείται αυτή η καλαισθησία της παλέτας και των χρωμάτων τους για να απεικονίσει τη βία, τον ελληνικό νεοναζισμό και το ρατσισμό, στοιχεία αποτρόπαια και κατακριτέα. Παράλληλα, ο συνθέτης αναλογίζεται τις επιπτώσεις των βιαιοπραγιών από μέλη της Χρυσής Αυγής στην ψυχολογική κατάσταση των θυμάτων της, που δεν είναι εύκολο να σβήσουν από τη μνήμη. Η βία, παρόλα αυτά, δεν υπερτερεί της ειρήνης στο έργο. Η προσπάθεια να υπερνικηθεί, την αφήνει στη μνήμη μας με τη μορφή μικρών θραυσμάτων, διάφανων και μηχανικών στην παρουσία τους. Η ελπίδα και η ειρήνη είναι το “φάρμακο” για την εξάλειψη της βίας και του νεοναζισμού, κάνοντας τους εν τέλει να μοιάζουν μόνο με μια μακρινή ηχώ, αναπόφευκτα παρούσα.
Δ. Συλλογή Ιόλα: ένας χώρος στον οποίο επικρατεί πλήθος ποικιλόμορφων έργων, γλυπτών στην πλειοψηφία τους, τα οποία σκιαγραφούν μια σύνθεση ονείρου.
Τρεις μουσικοί της Κ.Ο.Θ., οι βιολονίστες Θοδωρής Πατσαλίδης και Κωνσταντίνος Καμπάνταης και η τσελίστα Μαρία Ανισέγκου, ερμηνεύουν το έργο του Δημήτρη Οικονόμου σονάτα για δύο βιολιά και τσέλο, σε ένα χώρο όπου κυριαρχεί η αίσθηση της ανάτασης, της χαράς της ζωής, του πειραματισμού και της σωματικότητας. Η σύνθεση του Οικονόμου ενοποιεί τα ποικιλόμορφα στοιχεία της συλλογής και την εικόνα, μέσα από την ομοιογένεια του μουσικού υλικού. Ο δημιουργός χρησιμοποιεί επίσης την έννοια της αντήχησης ως σημαντική παράμετρο μέσα στο χώρο του μουσείου, εξαιτίας και της φυσικής αντήχησης που προσφέρει αυτός.
Οι εκδηλώσεις αυτές θα κινηματογραφηθούν και τα τέσσερα παραγόμενα φιλμς θα παρουσιαστούν διαδικτυακά από τις επίσημες ιστοσελίδες και τα κοινωνικά δίκτυα των δύο φορέων, από την Παρασκευή 8 Μαΐου και κάθε Παρασκευή, στις 17:00 η ώρα.
Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας και των γυρισμάτων θα τηρηθούν όλοι οι κανόνες ασφαλείας όπως αυτοί προβλέπονται από τις οδηγίες των αρμόδιων αρχών.
Δημιουργία Ιδέας – Επιμέλεια Πρότασης: Ζωή Τσόκανου, Καλλιτεχνική διευθύντρια ΚΟΘ / Συραγώ Τσιάρα, Αν. Διευθύντρια και προϊσταμένη συλλογών του MOMus-Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης-Συλλογές Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και Κρατικού Μουσείου Σύγχορνης Τέχνης
Εκτέλεση παραγωγής: Μίνα Παπακωνσταντίνου, συνεργάτιδα διεύθυνσης ΚΟΘ / Αγγελική Κουρουκλίδου, υλοποίηση καλλιτεχνικού προγραμματισμού ΚΟΘ
Προβολή & Eπικοινωνία: Νικόλαος Κυριακού, υπεύθυνος επικοινωνίας ΚΟΘ / Μαρία Ζαμπέτη, social media MOMus / Κλειώ Γούσιου, graphic design – pr support Momus / Χρύσα Ζαρκαλή, επικοινωνία & δημόσιες σχέσεις MOMus
Τα επεισόδια αναλυτικά:
Επεισόδιο Α’
«Ο Ήχος της Πόλης / City Sound» (Μόνιμη Συλλογή ΚΜΣΤ – Χρύσα)
Μουσική: Παύλος Μιχαηλίδης
Έργο: Νέον, για μπάσο κλαρινέτο
Μπάσο κλαρινέτο: Αλέξανδρος Σταυρίδης
Ημερομηνία Α’ προβολής: 8 Μαΐου, ώρα 17:00
Επεισόδιο Β’
«Αναβίωση / Rebirth» (Μόνιμη Συλλογή ΚΜΣΤ – Αίθουσα Απέργη)
Μουσική: Δήμητρα Τρυπάνη
Έργο: AprèS (μετά), για σοπράνο, άλτο, μπάσο φλάουτο, tape και film
Φλάουτα & Performance: Γιάννης Ανισέγκος
Απαγγελία κειμένου στα Αγγλικά: Μιράντα Καλδή
Ημερομηνία Α’ προβολής: 15 Μαΐου, ώρα 17:00
Επεισόδιο Γ’
«Πέρα από τη Βία / Beyond Violence» (έκθεση ‘Βάλ’τους Χ’)
Μουσική: Μενέλαος Πειστικός
Έργο: Echo Lontano, σύνθεση για σόλο πιάνο
Πιάνο: Μαριλένα Λιακοπούλου
Ημερομηνία Α’ προβολής: 22 Μαΐου, ώρα 17:00
Επεισόδιο Δ’
«Εκεί που Αρχίζουν τα Όνειρα / Where Dreams Begin» (Μόνιμη Συλλογή ΚΜΣΤ – Δωρεά Ιόλα)
Μουσική: Δημήτρης Οικονόμου
Έργο: Trio Sonata, για 2 βιολιά και τσέλο
Βιολί: Θεόδωρος Πατσαλίδης, Κωνσταντίνος Καμπάνταης
Βιολοντσέλο: Μαρία Ανισέγκου
Ημερομηνία Α’ προβολής: 29 Μαΐου, ώρα 17:00
Μέσα προβολής
MOMus
Facebook @MOMusMuseums
Instagram @momus_museums
Youtube @MOMusMuseums
Κ.Ο.Θ.
Facebook @thessalonikistatesymphonyorchestra
Instagram @tssoofficial
Twitter @ThesOrchestra
Youtube @TheTsso
Η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης στο MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης-Συλλογές Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης
Περιήγηση στα εικαστικά έργα της καλλιτεχνικής σύμπραξης.
Η συνάντηση των τεχνών (μουσική – έργα σύγχρονης τέχνης – φιλμ) ενεργοποιείται σε χώρους μουσειακούς όπου τα εκθέματα προσφέρουν μια ευρεία κλίμακα εμπειριών και συναισθημάτων. Αναζητήθηκαν οι καταλληλότεροι χώροι όπου θα επιχειρηθεί μια ώσμωση ανάμεσα στην πρωτότυπη μουσική σύνθεση και στην εικαστική γλώσσα της φόρμας, του χρώματος και της σύνθεσης. Δόθηκε βάση κυρίως στη γλυπτική, την αίθουσα με τα γλυπτά του Απέργη και το τριώροφο της Συλλογής Ιόλα με τη Niki de Saint Phalle, τον Παύλο, τον Τάκι κ.ά., για διαφορετικούς λόγους: η πρώτη αίθουσα έχει οξύτητα και ένταση, ενώ στο τριώροφο υπάρχει μεγαλύτερη κινητικότητα και εναλλαγή αισθημάτων, χρώμα και βίωμα. Εκεί σκηνοθετείται μια κινούμενη μουσική διαδρομή, με πολλά βήματα που ξεκινούν από την είσοδο και συνεχίζονται στο εσωτερικό του MOMus-Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. Οι μουσικές συνθέσεις εμπνέονται από 4 πόλους καλλιτεχνικής δημιουργίας.
Α. Χρύσα
Κοντά στην είσοδο του μουσείου και αναρτημένα στους τοίχους που περιβάλλουν την κεντρική σκάλα εκτίθενται τα έργα της Χρύσας. Μόλις είκοσι δύο ετών, το 1955, και αφού είχε σπουδάσει για ένα διάστημα στην Academie de la Grande Chaumiere στο Παρίσι, η Χρύσα ταξίδεψε στην Αμερική, αρχικά στο Σαν Φρανσίσκο και πολύ σύντομα στη Νέα Υόρκη, όπου έμελλε να εγκατασταθεί και να παραμείνει για σαράντα εφτά χρόνια. Έχει τονιστεί κατ’ επανάληψη η ισχυρή εντύπωση που προκάλεσε στη νεαρή Ελληνίδα η πρώτη της επίσκεψη στην κατάφωτη Times Square, μία εμπειρία που την οδήγησε σε κατάσταση ενόρασης και έξαψης. Η εμβληματική πλατεία που φέρει το όνομα της αντίστοιχης εφημερίδας αποτέλεσε για την Χρύσα ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης, θέμα στο οποίο επέστρεφε συνεχώς. Η φωτεινότητα των διαφημιστικών πινακίδων από νέον λειτούργησε εξίσου αποκαλυπτικά με το χρυσό φόντο των Βυζαντινών εικόνων. Η ίδια αναφέρεται χαρακτηριστικά σ’ εκείνη την εποχή: Φως και σκιά. Η επιτυχία και η δημιουργική ανησυχία. Το εισιτήριο. Η διαφορετικότητα του nouveau realisme στην δεκαετία του ’60, στην εποχή του αφηρημένου εξπρεσιονισμού. Το πρώτο βήμα. Το όραμα. Η έμπνευση. Μια βόλτα στο Times Square. Φωτεινές επιγραφές από νέον να μεταμορφώνουν την πόλη. Δύο διαφορετικές όψεις σε καλλιτεχνική συνθήκη. Την ημέρα κλασικές, άσπρες λαμαρίνες , με άσπρα λαμπάκια που δημιουργούσαν μια λέξη και τη νύχτα αλλάζανε, χαρίζανε κάτι από Βυζαντινή Αυτοκρατορία στον ουρανό της πόλης.
Η γιαπωνέζικη καλλιγραφία, καθώς και οι βυζαντινές εικόνες υπήρξαν για τη Χρύσα βασικές πηγές έμπνευσης που τροφοδότησαν τις σταθερές επιλογές της στην απεικόνιση του φωτός και της γραφής. Πρώτη δημιουργική ανταπόκριση στον νέο περιβάλλον ήταν η σειρά των Κυκλαδικών Βιβλίων (1953-4), ενώ στις αρχές της δεκαετίας του’60 θα εμφανιστεί το νέον στη γλυπτική της, υλικό στο οποίο θα αφοσιωθεί έκτοτε σε συνδυασμό με το ανοξείδωτο ατσάλι και το πλεξιγκλάς.
Ανάμεσα στα έτη 1964 και 1966 δημιούργησε μια τεράστια σύνθεση, τις Πύλες της Times Square. Η μνημειακότητα είναι εγγενές και καθοριστικό στοιχείο στη γλυπτική της Χρύσας, απόρροια της επιθυμίας της να τιθασεύσει και να ερμηνεύσει τόσο τον τόπο, όσο και τις καινούργιες, ισχυρές εντυπώσεις που δέχεται, την ποιητικότητα, τη σοφία και την επιθετικότητα της αμερικανικής κουλτούρας, όπως τουλάχιστον η ίδια τα αντιλαμβάνεται. Ωστόσο, ανεξαρτήτως μεγεθών, το έργο της χαρακτηρίζεται από μία συστηματικότητα που είναι εμφανής ακόμη και στα λιγότερο ογκώδη γλυπτά και τα σχέδιά της. Το οπτικό της σύμπαν διαμορφώθηκε πολύ νωρίς προδιαγράφοντας μεταγενέστερες εξελίξεις στην τέχνη του δημόσιου χώρου, γεγονός που οφείλεται στη συνέπεια και την πιστή εφαρμογή αρχών από τις οποίες δεν παρέκκλινε ποτέ: το έργο της αποτελεί ένα ποιητικό δοκίμιο για το βίωμα της μεγαλούπολης, την κίνηση του σύγχρονου ανθρώπου στο αστικό περιβάλλον και τη συνεχή ροή εικόνων και μηνυμάτων. Όλα αυτά αποτέλεσαν την πρώτη ύλη για τη συγκρότηση ενός προσωπικού, αυθεντικού κώδικα γραφής.
Β. Περιοδική έκθεση «Βαλ’ τους Χ. Ο μαύρος χάρτης της Ρατσιστικής Βία»
Η περίοδική έκθεση στο MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης με τίτλο «Βαλ’ τους Χ. Ο μαύρος χάρτης της Ρατσιστικής Βία» παρουσιάζει τα σχέδια που προέκυψαν με αφορμή 100 επιθέσεις των ταγμάτων εφόδου της Χρυσής Αυγής σε όλη την Ελλάδα και αναδεικνύει τις σκοτεινές κι εγκληματικές πρακτικές της Ναζιστικής οργάνωσης. Πρόσφατα η πρωτοβουλία valtousx της HumanRights360 και του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ προσκάλεσε σκιτσογράφους από την Ελλάδα και το εξωτερικό να σκιτσάρουν κατά τη διάρκεια των απολογιών των ηγετικών στελεχών της Χρυσής Αυγής..
Γ. Αίθουσα Απέργη
Ο Αχιλλέας Απέργης (1909 – 1986) υπήρξε σημαντικός Έλληνας γλύπτης. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Η δωρεά των έργων του προς το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης έχει γίνει από τον γιό του καλλιτέχνη, τον μουσικό Γιώργο Απέργη που ζει στο Παρίσι. Η περίπτωση της γλυπτικής στην έκθεση της δωρεάς του Α. Απέργη, είτε στο σύνολο της είτε σε μεμονωμένα έργα, με τίτλους Πέρασμα, Αναβίωση, Πέταγμα, Κίνηση ακόμη και το μικρό αίθριο με τα 4 μεγάλα έργα: Solitude III, Figure Ι και ΙΙ, Σκύρος, -ή την εγκατάσταση με τις Σκάλες που παραπέμπει και σε μουσικούς όρους αναβάθμισης, έντασης, οξύτητας, ανύψωσης. Η σύνθεση των έργων του παραπέμπει σε εικόνες από ένα μέλλον δυστοπικό, ένα κατεστραμμένο αστικό, μετα-βιομηχανικό τοπίο.
Δ. Συλλογή Ιόλα
Η δωρεά του Αλέξανδρου Ιόλα το 1978 επέτρεψε την ίδρυση του Μακεδονικού Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης, το οποίο μετεξελίχθηκε στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Η δωρεά του Ιόλα αποτέλεσε τον θεμέλιο λίθο για το πρώτο μουσείο σύγχρονης τέχνης της Ελλάδας. Η συνάντηση της μουσικής με την εικαστική δημιουργία γίνεται ταυτόχρονα με τρεις μουσικούς σε διαφορετικά επίπεδα, έτσι ώστε να αξιοποιηθεί η κινητικότητα, η εκφραστική ποικιλομορφία και οι πολλαπλές οπτικές γωνίες που προσφέρει ο τριώροφος χώρος της Συλογής Ιόλα. Περιλμβάνονται, μεταξύ άλλων, έργα όπως: Τo πορτρέτο του Αλ. Ιόλα από τον R. Finotti, τα έργα του Παύλου, Δάσος και Φτερά, το Αεροπλάνο του Ακριθάκη, η Νίκη του Λαζόγκα, τα πολύχρωμα γλυπτά της Niki de Saint Phalle, η ενότητα των ηχητικών εγκαταστάσεων του Takis. Η αίσθηση της ανάτασης, της χαράς της ζωής, του πειραματισμού και της σωματικότητας κυριαρχούν στο χώρο.
Συραγώ Τσιάρα, Αν. Διευθύντρια και προϊσταμένη συλλογών του MOMus-Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης-Συλλογές Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και Κρατικού Μουσείου Σύγχορνης Τέχνης
